Unapređenje međunarodnje naučne saradnje

Međunarodna saradnja je dokazan mehanizam za inteziviranje izvrsnosti u naučnim istraživanjima. S razvojem globalizacije, ubrzava se i međunarodna saradnja institucija iz područja nauke, tehnike i tehnologije, kao i svih nivoa obrazovanja. Pokretači inicijativa za međunarodnu saradnju mogu da budu institucije a i sami istraživači. Naučnici prevazilaze geografske i političke granice, koriste intelektualne, tehnološke i finansijske resurse, kako bi efikasno rješavali naučne probleme. Saradnja je najjednostavnija kada je zasnovana na sporazumima i dogovorima direktno između istraživača. 

U mnogim slučajevima, važne mega istraživačke teme su interdisciplinarne i zahtijevaju uključivanje odgovarajućih naučnih institucija. Regionalni i globalni kooperativni projekti, koji se odnose na razvoj i izgradnju naučnih kapaciteta, od posebne su važnosti za zemlje u razvoju. U nauci i naučnoistraživačkoj djelatnosti, postoji izrazita dominacija i ekskluzivnost razvijenih država. Nezavisni intelektualci, prepoznatljivi svjetski naučnici, za razliku od nesposobnih partijskih uhljeba koji su preplavili BiH, mogu dosta pomoći da razvijene države omoguće Bosni i Hercegovini da ima veću ulogu u odabiru i definisanju multinacionalnih istraživačkih projekata. Međunarodna saradnja treba da se odvija uz potpuno poštovanje univerzalnih profesionalnih standarda, i moralnih pravila transparentnosti i poštenja.

U svakoj normalnoj državi, univerziteti i naučnoistraživački instituti, daju primaran doprinos sticanju i distribuciji znanja, čiji naučni rejting određuje internacionalnu naučnu konkuretnost države. Glavni nosioci međunarodne naučne saradnje BiH su njeni kompetentni, naučno prepoznatljivi istraživači. To je razlog da BiH mora da osigura daleko veća finansijska sredstava univerzitetima i naučnim institutima, koja će se namjenski koristiti za stvaranje vrhunskog naučnog znanja, pokretanje i širenje naučnih istraživanja, unapređenje naučnoistraživačke i tehnološke infrastrukture (formiranje naučnih laboratorija sa savremenom naučnom opremom). Kakav odnos su imali ili ga imaju određeni državni organi u BiH, vezan za međunarodnu saradnju u nabavci i aplikaciji savremenih uređaja, najboje pokazuje nedavni bruka-slučaj sa famoznim respiratoratorima, kao i aktuelni slučaj višegodišnjeg nehumanog odugovlačenja nabavke linearnog akceleratora, za potrebe onkoloških bolesnika na Tuzlanskom kantonu, koji ima blizu pola miliona stanovnika.

Državu Bosnu i Hercegovinu sačinjavaju građani koji žive u njenim granicama, i približno 2 miliona njenih građana rasutih širom svijeta, koji su nedavno, nadamo se privremeno napustili svoju domovinu. U demokratskom društvu ekonomski razvijenih država, brže i lakše se dolazi do vrhunskog znanja, jer su materijalni uslovi bolji i znanje je životni moto. Veliki broj formiranih naučnika i stručnjaka, u punoj stvaralačkoj snazi, napustio je BiH u potrazi za boljim uslovima. U međuvremenu,  stasao je i mladi naučni potencijal u dijaspori  Bosne i Hercegovine. Danas je veliki broj BiH građana u dijaspori uspješno inkorporiran u značajne svjetske kompanije i poznate naučno-istraživačke centre, što može biti od velike koristi i za matičnu državu, Bosnu i Hercegovinu. 

Preko odjeljenja za dijasporu, Akademija prirodnih nauka (APTN) uspostavit će svestranu naučnu saradnju s mladim naučnicima i doktorantima iz dijaspore, koji imaju značajne naučne reference. Isto tako, Akademija će nastojati da motiviše i  podstakne interesovanje kod mladih ljudi u dijaspori za prirodne i tehničke nauke, njihovim uključivanjem u razne domaće i međunarodne naučno-istraživačke projekte, kao i druge programske naučno-obrazovne aktivnosti koje organizuje Akademija. Naša naučna dijaspora i svi ostali naši građani koji žive u dijaspori,  mogu da budu najpouzdaniji i najplemenitiji posrednici međunarodne saradnje BiH i razvijenih država. Osim naučnog motiva za saradnju, to je i moralna obaveza države, jer se od ljudi u dijaspori očekuje stalna pomoć i donacije, a ništa ne dobijaju za uzvrat.

Bosna i Hercegovina ima respektabilne prirodne resurse, razna rudna bogatstva, nalazišta rijetkih metala, velika ležišta nemetaličnih mineralnih sirovina, itd. Razvijene države primjenjuju najsavremenije metode obuke kadrova uz primjenu sofisticirane opreme za istraživanja, i koriste najnovija naučna saznanja u tehnologiji prerade mineralnih sirovina. Zbog ratom razorene privrede, nedostatka stručnog kadra i zastarjele tehnologije, Bosna i Hercegovina ne koristi u dovoljnoj mjeri i na adekvatan način svoje prirodne resurse. Za savremeno i visokoprofitabilno korištenje mineralnih sirovina, država Bosna i Hercegovina mora finansijski podržati domaće privrednike, da osposobi kadrove koji će uspješno organizirati i voditi proces eksploatacije i prerade mineralnih sirovina, samostalno ili u sadanji s renomiranim svjetskim kompanijama. 

Naučnici Akademije prirodnih i tehničkih nauka, u saradnji sa regionalnim i međunarodnim naučnicima, koristeći visokorezolucione metode prirodnih nauka i sofisticirane tehničke sisteme, od raznih komponenti rapoloživih mineralnih sirovina, radiće na stvaranju širokog spektra novih materijala, vrhunskih fizičko-hemijskih karakteristika, koji će se u praksi koristiti za različite namjene: građevinarstvu, metalurgiji, hemijskoj i farmaceutskoj industriji, elektronici i elektrotehnici. Iako rudarstvo BiH ima dugu tradiciju, postoji od davnina, zbog nepovoljnog ekonomskog stanja, država BiH stranom kapitalu dodjeljuje koncesije na potentna nalazišta mineralnih sirovina, za simboličnu nadoknadu. Na međunarodnom tržištu vlada pomama za rijetkim metalima, posebno za litij, koji se koriste za visoko profitabilne industrijske proizvode. Krupni kapital interesuje novac, sve ostalo stavlja se u drugi plan. U svom dvorišu vodi se računa i o boji ruža koje se uzgajaju, dok na tuđim njivama i oranicama, izvorištima vode može se rovariti i praviti pustoš do mile volje. Onda se novcem kompezira narušena ekološka ravnoteža, zatrovani vodotokovi, degradacija zemljišta i posječene šume.   

Bosna i Hercegovina je simbol prirodnih ljepota, više od 60% teritorije su šume, 12 planina s bogatom i raznovrsnom florom i faunom, imaju vrhove više od 2000 m.  BiH je globalno poznata po bogatstvu rijeka, ima 262 manje ili veće rijeke. Bosna, Sava, Una, Sana, Vrbas, Drina, Neretva, Krivaja, Lim, Buna, i dugi niz rijeka i pritoka, su pravi biseri i ukrasi prirode. Prokoško jezero, Blidinje jezero, Ramsko jezero, Jablaničko jezero, Šatorsko jezero, Boračko jezero, i mnoga druga jezera širom BiH, plijene svojom nestvarnom ljepotom i bistrom vodom, upotpunjavaju raskošni prirodni kolorit Bosne i Hercegovine, nažalost ekonomski nerazvijene države. Prethodno nabrojane prirodne ljepote, su neiscrpani potencijal, moćan temelj za ekspanziju različitih oblika turizma: planinski, zimski, zdravstveno-rekreacioni i sportski turizam, banjski, speleološki, lovni i ribolovni, avanturistički turizam, itd. Ovi prirodni nisu ništa manje značajni za ekonomski razvoj BiH, od značaja koji imaju morske obale Crne Gore ili Grčke, za razvoj njihovih ekonomija. 

Prethodno nabrojane prirodne resurse, treba očuvati, njegovati, jer imaju ne samo lokalni, već i globalni značaj. Zato država BiH mora iznaći mogućnost uspostavljanja međunarodne saradnje, sa institucijama i organizacijama koje uspješno razvijaju naučno-istraživačku djelatnost iz oblasti zaštite životne sredine. Da bi se pristupilo izvorima finansijskih sredstava, kao to su EU fondovi, Akademija prirodnih i tehničkih nauka, formirat će naučne projekte za rješavanje konkretnih okolišnih problema. Jedan od tih projekata odnosit će se na poboljšanje kvaliteta zraka u BiH gradovima.

U svijetu egzistira veliki broj meganaučnih projekata, za čiju uspješnu i efikasnu realizaciju je nužna međunarodna saradnja. Otkriće bosanskih piramida u Visokom, je kolosalni arheološko-naučni poduhvat, koji ima globalni naučni značaj. Osim što će dati doprinos pouzdanosti percepcije o svijetu u kome živimo, imat će i prepoznatljivi praktični značaj za BiH i regiju, jer ima ambiciju da postane turistički, rekreaciono-sportsko-zdravstveni, u nekim oblastima i naučni mega centar BiH, regije i šire. U nekim od tih segmenata, one to danas i jesu.

Sjedište novoformirane Akademije prirodnih i tehničkih nauka je u kraljevskom gradu Visokom, u objektu kompleksa Bosanske doline piramida. To otvara mogućnost da Akademija prirodnih i tehničkih nauka direktno doprinese bržem i pouzdanijem arheološkom istraživanju na ovoj mega strukturi. Iz tog razloga, Akademija prirodnih i tehničkih nauka, uspostavit će međunarodnu naučnu saradnju sa referentnim naučnim centrima, iz oblasti primijenjene nuklearne i atomske fizike, geofizike, i drugih naučnih oblasti. Ubrzo će biti pokrenuta inicijativa da Arheološki park Bosanske piramide, bude regionalni centar zaštite ozonskog omotača, kao i centar za datiranje događaja iz daleke prošlosti, datiranje ljudskog stvaralaštva i organskog materijala. Međunarodna naučna saradnja, doprinosi inteziviranju naučno-istraživačkih procesa i širenju horizonta znanja, a nesumnjivo je da su procesi sticanja znanja, uslov prosperiteta i opstanka naše civilizacije.

Facebook
Twitter
LinkedIn

Podržite rad akademije

ID BROJ: 4219229860000/ TRANSAKCIONI RAČUN: 1320202027723453 NLB Banka d.d. Sarajevo,

BIC: TBTUBA22XXX IBAN: BA391320010903202608 NLB Banka d.d. Sarajevo

Podržite rad akademije

ID BROJ: 4219229860000/ TRANSAKCIONI RAČUN: 1320202027723453 NLB Banka d.d. Sarajevo,

BIC: TBTUBA22XXX IBAN: BA391320010903202608 NLB Banka d.d. Sarajevo