U naprednom državama stvoreni su optimalni uslovi za razvoj vrhunske nauke, što nije slučaj sa državama koje nisu prepoznale njen značaj za društveni progres. Zadnjih decenija nauka u naprednim državama doživljava impresivnu ekspanziju, zato građani tih država s pravom očekuju prepoznatljivi materijalni prosperitet, dok su građanima, čije se države maćehinski odnose prema nauci, materijalni benefiti od naučnih dostignuća uskraćeni. Ekonomska moć neke države, direktno i svakim danom sve više zavisi od njenog naučnog razvoja. 

Nauka kao najviši oblik društvene svijesti, nije prost skup znanja o pojavama i njihovim zakonima, već složeni sistem znanja. Sistem naučne spoznaje izgrađuje se pomoću naučnih činjenica, hipoteza, zakona i teorija, koji su njegovi međusobno povezani i uslovljeni strukturni elementi.

Naučna činjenica je misaono-čulno utvrđeno realno postojanje nekog objekta, procesa, pojava, kao i njihovih odnosa i svojstva. Kvalitetnu naučnu činjenicu karakteriše konkretnost, određenost, individualnost ali i opštost, koje imaju relativni a ne apsolutni karakter. Ne postoje naučne činjenice koje važe za sva vremena, da su nepromjenljive. One se mijenjaju, upotpunjavaju i razvijaju, u zavisnosti od varijabilnosti objektivne stvarnosti i naučnog nivoa saznajnog procesa (usavršavanje mjernih sistema). Činjenice se neposredno utvrđuju čulnim opažanjem, i posredno, korištenjem mjernih sistema. Zbog nesavršenosti mjernih instrumenata, i istraživačkih metoda, ni jedna fizička veličina koja karakteriše naučnu činjenicu, ne može se apsolutno tačno izmjeriti, zbog čega nastaju mjerne nesigurnosti. Objektivne činjenice dobijaju naučno značenje tek kada se inkorporiraju, logičko-teorijski povežu u određenu teorijsku konstrukciju, iz koje se posredstvom hipoteza rađa naučna teorija. Dakle, naučno istraživanje je veoma složen i i intelektualno zahtjevan proces, u kojem se sintetizuju dva osnovna elementa objektivnog i subjektivnog karaktera.

Hipoteza je ideja ili tvrdnja, misaona kreacija, pretpostavka o objektima, pojavama, o njihovim svojstvima, strukturi i vezama. To je inicijalna slika o opserviranoj stvarnosti,  koja treba da dobije eksperimentalnu i logičko-teorijsku verifikaciju, kako bi dobila status naučne hipoteze. Naučna hipoteza je jedan od osnovnih elemenata naučnog saznanja, koja se po pravilu formira u početnoj fazi istraživanja. Stvaranje naučne hipoteze je kreativni proces, koji se bazira na trenutne naučne informacije, intuiciju ili lično iskustvo i viziju istraživača. Dakle, naučno zasnovane hipoteze nisu plod proizvoljne mašte nestašnih pojedinaca, već su to intelektualni izazovi naučnika, koji otvaraju mogućnost oživotvorenja postavljenih naučnih ciljeva i radi dobijanja novih saznanja. Naučne hipoteze usmjeravaju naučnoistraživački proces, nastaju po pravilu iz potrebe da se prevaziđe nedorečenost postojećih teorija ili nedovoljna pouzdanost starih eksperimentalnih činjenica. U postavljenim naučnim hipotezama, sve ideje, stavovi i zaključci, moraju biti u skladu sa važećim osnovnim zakonima, postulatima, i potvrđenim eksperimentalnim podacima u onoj naučnoj oblasti na koju se hipoteza odnosi. Neke naučne hipoteze ostaće zabilježene kao neuspjeli pokušaji (za neko izvjesno vrijeme), jer nisu eksperimentalno dokazane.

Naučna teorija organizira indukovano znanje i konstruiše koncept objektivnosti. Predstavlja najviši nivo objašnjenja nekog aspekta prirodne stvarnosti, zasnovano na nizu činjenica, koje su više puta potvrđene kroz opservaciju i eksperimente.  Formiranje teorije je veoma složen saznajni proces, koji se dobija putem povezivanja i uopštavanja eksperimentalnih, empirijskih podataka koji se odnose na određenu vrstu objekata, pojava ili procesa, koji su vezani za određenu naučnu oblast. U naučnoj teoriji, nivoi naučnog znanja dobro su definisani unutar svake naučne discipline, i potkrijepljeni su višestrukim eksperimentalnim dokazima. Međutim, naučne teorije nisu statične, nepromjenjive istine, već se mogu razvijati i mijenjati. Bez obzira na uzvišenost naučnog istraživanja u traganju za istinom, krajnji i najvažniji cilj svih naučnih saznanja, pa i teorije kao jednog od najviših oblika saznanja, je primjena naučnih saznanja u rješavanju praktičnih, životnih problema čovjeka. 

Naučni zakon je opis prirodnog fenomena ili principa koji je uvijek istinit pod određenim uslovima i koji će se dogoditi pod određenim okolnostima. Naučni zakon je osnovni princip, generalizacija, pravilnost ili pravilo koje važi univerzalno pod određenim uslovima. Naučni zakon je najviši oblik naučnog saznanja i jedan od najvažnijih ciljeva naučnih istraživanja. Naučni zakon je određen model prirodnog zakona kojeg karakterišu visok stepen idealizacije i aproksimacije. Naučni zakon otkriva se u procesu istraživanja, razvija iz činjenica ili se razvijaju matematički. Predmetnu osnovu naučnih zakona čini opšta, suštinska i nužna veza među određenim veličinama, kojima se izražavaju svojstva, struktura, mehanizam odvijanja, veze i odnosi među objektima, pojavama. Zato naučni zakoni mogu da odrede mogućnosti primjene tih pojava, procesa u praktične svrhe. Podjela naučnih zakona može da bude izvršena po raznim osnovama: prema predmetnom sadržaju, gnoseološkoj funkciji, oblasti važenja, nivou opštosti.